Na zdjęciu krematorium w Auschwitz I.

[Auschwitz]

"W 1942 r. uciekł z Oświęcimia kolega Zygmunt Piotrowski. Nie pochwycono go. Oprócz zamęczonych z tego powodu więźniów, aresztowano w Opatówku k/Kalisza jego rodziców i siostrę, zawieziono do obozu, zmaltretowano i na oczach wszystkich więźniów powieszono 17 VIII 1942 r."

"Zaginął więzień z budowlanych. Syrena wyła przeciągle. Esesmani szukali wokoło lagru. Nie znaleźli. Po naszej długiej - bardzo długiej - stójce na deszczu, Lagerführer Fritzsch w asyście zbliżył się do pierwszego szeregu bloku nr 1 na tak zwaną wybiórkę. Straszne to były chwile, gdy ten pan życia i śmierci szedł wolnym krokiem i wskazywał przeznaczonych na śmierć głodową. W pewnej chwili zatrzymał się przede mną. Poczułem goryczkę w ustach... Popatrzał przenikliwie - du! - wskazał na sąsiada tuż obok mnie. Rapportführer Palitzsch zabrał biedaka.
A po deszczach, gdy poszli na budowlę wyżej, znaleźli zaginionego dyndającego na sznurku murarskim. Sam sobie odebrał życie. A ilu za niego padło..."


/ Wspomnienia z Oświęcimia i Brzezinki / Adam Piotrowski/ -> (Poza granicą nienawiści / Adam Piotrowski, Mieczysław Kornacki)


[Buchenwald]

"Nocą reflektor odprowadza nas do odległej około 50 m od bloku latryny. Odwiedza się ją nie z przejedzenia, gonią zepsute żołądki. Często jej prowizoryczny dach skrzypiał inaczej niż zwykle. Wtedy można było pod nim stanąć oko w oko z wiszącym denatem. Po inwazji aliantów na kontynent, gdy Holendrom, Duńczykom, Belgom i Francuzom urwały się paczki z domu, zaczęli oni uciekać z bram "chrześcijańskiego" piekła bez rozgrzeszenia i przepustki. Nigdy nie zapomnę, jak któregoś dnia, krótko przed wymarszem do pracy, wynoszono w kocu do trupiarni obsypany wszami szkielet francuskiego milionera. A jeszcze kilka tygodni temu wstecz paląc z nami samosiejkę zapraszał Jasia z całą naszą grupą po wojnie do Paryża."


/ Żywe echa / Wacław Nowicki