Na zdjęciu (by Ryszard Domasik) puszki z Cyklonem B.

Słowem wstępu, fragment pochodzi z książki jednego z ostatnich żyjących członków Sonderkommanda ("Komando specjalne", dla przypomnienia była to grupa więźniów najczęściej pochodzenia żydowskiego zajmująca się głównie grzebaniem zwłok zamordowanych w komorach gazowych więźniów) - Shlomo Venezia. Książka przyprawia o szybsze bicie serca, temat "Sonderkommanda" jest - przynajmniej dla mnie - szczególnie interesujący, a co najważniejsze - autor bez owijania w bawełnę ukazuje rzeczywistość ciężkiej pracy w piekle Auschwitz-Birkenau. Polecam.

"Właśnie zagazowano ludzi z nowego transportu i Sonderkommando wyciągało zwłoki z komory gazowej. Ciała układano w pomieszczeniu przypominającym atrium, żeby potem przenieść je do krematorium. To tam miałem obcinać zmarłym włosy. Robiło to w sumie czterech więźniów. Potem dwaj "dentyści" wyrywali ofiarom złote zęby i wrzucali do małej kasetki. Nikomu nie wolno było jej dotykać. Jednym z tych dentystów był mój przyjaciel Leon Cohen, ten, który podał się za stomatologa. Dano mu szczypce i lusterko, żeby mógł zaglądać głęboko do ust zmarłych. Pamiętam, że kiedy zrozumiał, co ma robić, o mało nie zemdlał. Z pierwszymi zwłokami szło mu dość szybko - otwierał im usta i wyrywał złote zęby. Ale z upływem czasu stawało się to coraz trudniejsze, bo trupy sztywniały i trzeba było na siłę rozwierać im szczęki.
(...)
Nigdy dotąd o tym nie opowiadałem; to takie ciężkie i smutne, że trudno mi opisywać owe sceny z komór gazowych. Zdarzało nam się znajdować ludzi, którym oczy wyszły z orbit z ostatniego wysiłku, na jaki zdobywał się ich walczący organizm. Inni krwawili wszystkimi otworami ciała albo leżeli we własnych odchodach czy w odchodach innych. Działanie gazu i strach powodowały, że niektórzy wydalali całą zawartość jelit. Zdarzały się ciała czerwone i inne bardzo blade. Każdy reagował na swój sposób."

/ Sonderkommando / Shlomo Venezia