Gdynia...

Gdynia...

Lata międzywojenne. Teren budowy portu.

(Fot. archiwum Sławomira Kitowskiego. Z albumu "Gdynia. Miasto z morza i marzeń" 2012, wydawnictwo Alter Ego)

Port morski Gdynia  handlowy port morski nad Zatoką Gdańską, w woj. pomorskim w Gdyni, położony na Pobrzeżu Kaszubskim. Jest trzecim co do wielkości portem morskim w Polsce (po Gdańsku i Szczecinie). W 2008 roku przeładunek kontenerów obejmował 610 767 TEU, przez co port zajmował 4. miejsce pod tym względem na Morzu Bałtyckim. W 2008 roku obroty ładunkowe portu wynosiły 15,467 mln ton towarów. W 2006 roku wynosiły 14,182 mln, co lokowało port na 2. miejscu pod względem przeładunku w Polsce. Należy do Europejskiej Organizacji Portów Morskich.

Położenie

Port Gdynia znajduje się w północnej części woj. pomorskiego, we wschodniej części Gdyni, w dzielnicy Śródmieście. Port usytuowany jest nad Zatoką Gdańską.

Położony na Pobrzeżu Gdańskim, a dokładnie we wschodniej części Pobrzeża Kaszubskiego.

Całkowita powierzchnia portu wynosi 972,9508 ha, w tym 621,0680 ha powierzchni lądowej.

Obecne granice portu zostały określone w 2015 roku.

Działalność

Według ustawy o obszarach morskich RP i administracji morskiej, port Gdynia należy do portów o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej. Całkowite obroty ładunkowe portu w 2006 roku wynosiły 14182,7 tys. ton, co stanowiło 23,5% udziału w przeładunkach Polski[7].

W 2008 roku przeładunek kontenerów obejmował 610 767 TEU, co lokowało port na pierwszym miejscu w Polsce.

W 2015 w porcie przeładowano 3,7 mln ton zbóż i pasz (wzrost o 812 tys. ton w stosunku do 2014, czyli 28 proc.). Przeładunki kontenerów spadły o 19,4 proc., węgla i koksu o 33 proc., innych towarów masowych o 8 proc., a drobnicy o 11 proc. W tym samym roku zagospodarowano rejon Nabrzeża Bułgarskiego, przebudowano Nabrzeże Szwedzkie oraz intermodalny terminal kolejowy, a na Nabrzeżu Śląskim wybudowano nowy magazyn. W l. 2016-2018 planowana jest przebudowa Nabrzeży Indyjskiego i Helskiego oraz pogłębienie toru podejściowego do 17 m i akwenów wewnętrznych do 16 m, co ułatwi warunki nawigacyjne w porcie. Rozważana jest też budowa publicznego terminalu promowego dla promów o długości 240 m na ok. 1000 pasażerów. Według wstępnych danych zysk netto portu wyniósł 47 mln zł, a rentowność netto ok. 26 proc.

W 2017 przeładunki w porcie były o 9 procent wyższe niż rok wcześniej i wyniosły 21,2 mln t, co zapewniło Gdyni 11 miejsce spośród portów na Bałtyku. Stało się to m.in. dzięki znacznemu wzrostowi przeładunków węgla i koksu oraz paliw płynnych i w mniejszym stopniu kontenerów, rudy oraz drewna i drobnicy. W 2018 wynik roku poprzedniego osiągnięto już 27 listopada.

W II kwartale 2018 planowane jest oddanie w porcie do użytku obrotnicy dla statków kontenerowych o długości 400 m, powstałej kosztem 100 mln zł. Pod koniec 2018 Port Gdynia zawarł umowę z firmą Strabag na modernizację Nabrzeża Słowackiego (koszt 16,5 mln zł). Modernizacja nabrzeży poprzedzać ma planowane pogłębienie kanału portowego do 16 metrów.

W 2019 Korporacja Budowlana Doraco rozpoczęła budowę nowego terminalu promowego, którego ukończenie nastąpi pod koniec 2021. Koszt inwestycji, mający wynieść pierwotnie 235 milionów zł, wzrósł ostatecznie do blisko 300 mln zł. Nowy terminal umożliwi przyjmowanie jednostek o maksymalnej długości 240 m; dotychczasowy terminal przy Nabrzeżu Helskim pozwalał na zawijanie statków do 175 m długości. Nowy obiekt powstanie przy wejściu do portu na terenie Nabrzeża Polskiego, w basenie im. Marszałka Piłsudskiego, w sąsiedztwie kapitanatu portu i Muzeum Emigracji. Czas pobytu w terminalu  od rozpoczęcia cumowania do odejścia od nabrzeża  ma ulec skróceniu do 120 minut. Kamień węgielny wraz z aktem erekcyjnym wmurowano uroczyście 9 października 2019.

Ruch graniczny w porcie odbywa się poprzez morskie przejście graniczne Gdynia.

Infrastruktura portowa

W 2006 roku całkowita długość nabrzeży w porcie Gdynia wynosiła 13 071 m, z czego 12 964 m nadawało się do eksploatacji. Łączna długość nabrzeży o głębokości powyżej 10,9 m nadających się do eksploatacji wynosiła 3421 m. Całkowita długość nabrzeży przeładunkowych wynosiła 9544 m

Wraz z wybuchem I wojny światowej zaświtała nadzieja na odrodzenie się państwa polskiego. Jego przyszły kształt był trudny do przewidzenia, ale czołowi politycy  Józef Piłsudski, Roman Dmowski czy Ignacy Jan Paderewski  nawoływali, by było to państwo z dostępem do morza, co w swej 14-punktowej deklaracji ujął w styczniu 1918 roku prezydent Woodrow Wilson. Wkrótce po odzyskaniu niezawisłości, 4 grudnia 1918 roku, Piłsudski, wówczas Naczelnik Państwa, wydał dekret nakazujący utworzenie marynarki wojennej. Konferencja wersalska, na której przeważały niechętne Polsce wpływy angielskie, nie przyznała  mimo opinii biegłych  odrodzonemu państwu portu gdańskiego, skutkiem czego powstał sztuczny twór o nazwie Wolne Miasto Gdańsk, a Polska otrzymała 75-kilometrowy skrawek wybrzeża z dwoma niewielkimi przystaniami w Pucku i Helu.

Historia.

10 lutego 1920 roku w Pucku odbyły się uroczyste zaślubiny z morzem, ale w zawierusze wojny z bolszewikami nie było czasu na zajmowanie się sprawami morskimi. Dopiero gdy kontruderzenie znad Wieprza odmieniło losy wojny, Departament Spraw Morskich mógł rozwinąć działalność na rzecz wzmocnienia polskiego stanu posiadania nad Bałtykiem, skutkiem czego w październiku 1920 roku rząd polski podjął decyzję o budowie portu w dolinie rzeki Chylonki w osadzie rybackiej Gdynia, którą  300 lat wcześniej  wskazywał królowi Władysławowi IV hetman Stanisław Koniecpolski i wyasygnował wstępnie 40 mln marek. Kierownikiem budowy został Tadeusz Wenda. Budowę portu w Gdyni rozpoczęto 29 maja 1921 roku.

23 września 1922  po długich debatach  Sejm RP przyjął ustawę w sprawie budowy portu morskiego przy Gdyni na Pomorzu. Budowa ruszyła, ale prowadzono ją początkowo dość ospale, ograniczając się do robót ziemnych i wzniesienia tymczasowej przystani dla okrętów MW i schroniska dla rybaków (uroczyste otwarcie 23 kwietnia 1923), a wreszcie drewnianego mola przeładunkowego, przy którym 13 sierpnia 1923 roku zacumował SS Kentucky, pierwszy statek pod obcą banderą.

4 lipca 1924 roku ówczesny minister przemysłu i handlu, Józef Kiedroń podpisał umowę z Konsorcjum Francusko-Polskim, któremu powierzono dalszą rozbudowę portu. Jej koszt miał wynieść 36 mln złotych, a konsorcjum zobowiązywało się oddać do 31 grudnia 1931 roku port o zdolności przeładunkowej 2,5 mln ton i zdolny do przyjęcia 25  30 statków jednocześnie. W roku 1925 Ministerstwo Przemysłu i Handlu zakupiło dwa dźwigi bramowe do przeładunku węgla i rudy, a dwa lata później towarzystwo węglowe Polskarob wywrotnicę mostową zdolną przeładować 300 000 ton węgla miesięcznie oraz cztery dźwigi ruchome o nośności 5 ton każdy. Natomiast Skarb Państwa był właścicielem czterech dźwigów elektrycznych.

5 stycznia 1927 roku odbyła się w Gdyni uroczystość podniesienia bandery na SS Wilno, pierwszym z parowców Żeglugi Polskiej zakupionych we Francji (pozostałe francuzy to: SS Kraków, SS Poznań, SS Katowice i SS Toruń). W obchodach uczestniczył minister Eugeniusz Kwiatkowski, któremu  obok inż. Wendy  port gdyński zawdzięczał swój dynamiczny rozwój. W czerwcu tegoż roku weszły do Gdyni dwa niewielkie, zbudowane w Gdańsku statki pasażerskie, SS Gdańsk i SS Gdynia, a 11 marca 1930 roku dokonano otwarcia regularnej linii pasażerskiej z Gdyni do Nowego Jorku.