Pasym - Passenheim

Pasym - Passenheim Gród w miejscu późniejszego zamku istniał już we wczesnym średniowieczu. Później ziemie te należały do Krzyżaków, którzy w 1254 roku odstąpili je biskupom warmińskim. Biskupi w 1336 roku założyli tu wieś Henrykowo, a w 1350 roku wznieśli w niej kościół i zamek. W 1369 roku Krzyżacy zajęli wieś i po nadaniu jej praw miejskich otoczyli murami i przemianowali na Passenheim. W 1410 roku wojska Władysława Jagiełły zajęły miasto i zamek, jednak po pierwszym pokoju toruńskim wróciły one w ręce krzyżackie. Podczas wojny trzynastoletniej zamek ponownie został zajęty przez siły Związku Pruskiego, ale kolejny pokój toruński w 1466 roku zwrócił tereny Pasymia Zakonowi. W 1520 roku podczas walk polsko-krzyżackich miasto zostało spalone i po zakończeniu działań wojennych i kasacie Zakonu znalazło się w granicach Prus Książęcych. W 1583 roku z pożaru miasta ocalał jedynie zamek, nieliczne murowane domostwa i kościół. Kres istnienia zamek zawdzięcza jednak nie wojnom i klęskom żywiołowym. W 1615 roku władze miejskie odkupiły warownię z rąk Hohenzollernów i przeznaczyły na rozbiórkę dla materiału budowlanego na ratusz. Obecnie po zamku nie ma żadnych śladów. Gród w miejscu późniejszego zamku istniał już we wczesnym średniowieczu. Później ziemie te należały do Krzyżaków, którzy w 1254 roku odstąpili je biskupom warmińskim. Biskupi w 1336 roku założyli tu wieś Henrykowo, a w 1350 roku wznieśli w niej kościół i zamek. W 1369 roku Krzyżacy zajęli wieś i po nadaniu jej praw miejskich otoczyli murami i przemianowali na Passenheim. W 1410 roku wojska Władysława Jagiełły zajęły miasto i zamek, jednak po pierwszym pokoju toruńskim wróciły one w ręce krzyżackie. Podczas wojny trzynastoletniej zamek ponownie został zajęty przez siły Związku Pruskiego, ale kolejny pokój toruński w 1466 roku zwrócił tereny Pasymia Zakonowi. W 1520 roku podczas walk polsko-krzyżackich miasto zostało spalone i po zakończeniu działań wojennych i kasacie Zakonu znalazło się w granicach Prus Książęcych. W 1583 roku z pożaru miasta ocalał jedynie zamek, nieliczne murowane domostwa i kościół. Kres istnienia zamek zawdzięcza jednak nie wojnom i klęskom żywiołowym. W 1615 roku władze miejskie odkupiły warownię z rąk Hohenzollernów i przeznaczyły na rozbiórkę dla materiału budowlanego na ratusz. Obecnie po zamku nie ma żadnych śladów. Pasym (do 1945 niem. Passenheim[2])  miasto w woj. warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, położone na Pojezierzu Olsztyńskim. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pasym. W latach 19751998 miasto administracyjnie należało do woj. olsztyńskiego. Według danych z 30 czerwca 2012 miasto miało 2542 mieszkańców. Ośrodek turystyczno-wypoczynkowy Kalwa (stanica wodna, obiekty wczasowe i kolonijne, kempingi) i usługowy dla rolnictwa; drobny przemysł (spożywczy, drzewny). Prawa miejskie 13861946 i ponownie od 1997 roku. Miasto położone na Mazurach, pomiędzy trzema jeziorami: Kalwą (569 ha), Leleskim (482,2 ha) i Gromem (241 ha). Nazwa miejscowości Pierwotnie istniała tu wieś kościelna biskupów warmińskich Heinrichswalde (Henrykowo). Miasto w 1386 r. lokowane na miejscu wsi na prawie chełmińskim przez wielkiego mistrza Konrada Zöllnera, wraz z nadaniem praw miejskich miejscowość otrzymała nową nazwę od nazwiska komtura elbląskiego Zygfryda Walpota von Bassenheima. Forma ta ewoluowała potem do postaci Passenheim. Wraz z późniejszym osadnictwem mazurskim w Prusach Książęcych, wytworzyło się także jej polskie przyswojenie  Pasym. Nazwa ta została oficjalnie przyjęta po włączeniu miejscowości do Polski w 1945 r. Historia Pierwotnie ziemie te zamieszkiwał pruski szczep Galindów, który w latach 8001300 posiadał tu liczne osady i grody, a jeden z nich  znany jako Okrągła Góra  zlokalizowany był na półwyspie Gajka wrzynającym się w wody jeziora Kalwa. W latach 9921223 tereny te były areną działań wojennych pomiędzy wojskami polskimi a Prusami. W 1225 ziemie Prus zaczęli najeżdżać Krzyżacy i udało im się je podbić w 1283. Miasto założone przez Krzyżaków w 1386 r. otrzymało nazwę od założyciela  komtura elbląskiego, Zygfryda von Passenheima. W czasie wojny trzynastoletniej opowiedziało się za Polską, jednakże po pokoju toruńskim wróciło pod panowanie Zakonu. Zamek został wzniesiony po wojnie trzynastoletniej, później nazywany był Schervitzen Hof. Budowla ta została zniszczona w połowie XVII w., a ostatecznie rozebrana w XIX w. Na miejscu dawnego zamku wzniesiono kościół katolicki. W 1461 mieszkańcy Pasymia przystąpili do Związku Pruskiego i prowadzili działania przeciwko Zakonowi  w 1459 wycięto oddział krzyżacki zwabiony obietnicą poddania im miasta, w 1462 zajęto krzyżackie Jeziorany, Barczewo i Zalewo. Na początku XVI wieku, gdy Albrecht Hohenzollern odmówił złożenia hołdu królowi polskiemu, doszło do kolejnej wojny, w wyniku której Pasym trafił w ręce polskie na 5 lat. W latach 15471549 proboszczem był ksiądz Andrzej Samuel, doktor teologii, pisarz religijny. W Pasymiu młode lata spędził Krzysztof Hartknoch (16441687)  historyk Polski i Prus, profesor Gimnazjum Toruńskiego. W 1657 r. miasto zostało zniszczone w czasie najazdu tatarskiego. Od XVIII wieku miasto traciło na znaczeniu na rzecz rozwijającego się niedaleko Szczytna. W lutym 1807 r. przez kilka dni stacjonował tu Napoleon wraz z 60-tysięczną armią. Kwatera Napoleona mieściła się na plebanii. W 1868 roku ucierpiało na skutek dużego pożaru, podobnie jak i wcześniej w 1750 r. Kościół ewangelicko-augsburski w Pasymiu ok. 1930 roku W 1883 r. o 3 km od Pasymia wytyczono linię kolejową (podobno linię wybudowano z dala od miasta na skutek protestów miejscowych kupców, którzy obawiali się, że "żelazny potwór" przywiezie do miasta konkurencję[3]), w 1898 r. wybudowano gazownię, w 1904 r. rzeźnię, a w 1911 r. wodociągi. Na początku XX w. Pasym zaczął rozwijać się jako ośrodek turystyczny. W 1935 r. odwiedził Pasym Melchior Wańkowicz, zbierając materiał do książki Na tropach Smętka. Stąd pochodził królewiecki duchowny polski ks. Wawrzyniec Rast, do szkoły uczęszczał jeden z jego następców, Jerzy Olech. Przed 1945 r. Pasym znany był jako ośrodek sportów wodnych i zimowych oraz jako miejscowość turystyczna. Nad jeziorem Kalwa wzniesiono wtedy kompleks turystyczny (obecnie jako Rudziska Pasymskie), z pensjonatem (1927), małą skocznią narciarską z wyciągiem krzesełkowym, przystanią wodną i licznymi kawiarniami. 22 stycznia 1945 r. Pasym zajęły oddziały 1 Frontu Białoruskiego. Wkrótce wysiedleniu do Niemiec uległa większość pozostałej w mieście ludności, a wiosną 1946 r. w wyniku zniszczeń wojennych Pasym utracił prawa miejskie. Dopiero w 1997 r. miejscowość ponownie uzyskała status miasta. W Rudziskach Pasymskich po 1945 r. funkcjonował założony przez Karola Małłka Mazurski Uniwersytet Ludowy. II wojna światowa nie oszczędziła Pasymia. 30% zabudowy legło w gruzach. Najstarsze miasto na Mazurach zostało wyludnione (część mieszkańców wywieziono, część wyjechała dobrowolnie). Powoli jednak w Pasymiu zaczęło przybywać mieszkańców. Wracała z przymusowej ewakuacji ludność rodzima, przybyli osadnicy z Mazowsza, Kurpiowszczyzny, repatrianci z Wileńszczyzny i Kresów Wschodnich. W latach 19451949 zostały uruchomione zakłady przemysłowe: młyn, tartak, wodociągi, mleczarnia, cegielnia, przetwórnia owoców i warzyw, zespół rybacki. Rozwijał się handel, rzemiosło, usługi i oświata. 15 maja 1945 roku do Pasymia przybył powołany na Burmistrza Miasta mgr Edmund Staniszewski i został zorganizowany Zarząd Miasta.