71. Bałtyk wczoraj i dziś

Czy zastanawialiście sie kiedyś skąd wziął się Bałtyk, kiedy powstał, czym różni się od innych mórz...? Jesłi tak, to dziś, mam nadzieję, choć w części rozwieje Wasze wątpliwości, zaspokoję Waszą ciekawość. A jeśli nie to pozbędę Wa szansy na zastanawianie się. [b]Baltyk jest morzem śródlądowym[/b] znajdującym się pod przemożnym wplywem lądu; otaczają go kraje uprzemysłowione, z intensywnie zagospodarowaną strefą brzegową i rozwiniętym transportem morskim. [b]Bałtyk jest morzem szelfowym[/b]. Należy do obiektów hydrograficznych wyjątkowo zróżnicowanych. Sprzyja temu szczególna konfiguracja brzegów, powodująca występowanie odrębnych akwenów i wcietych głęboko w ląd zatok. Nie można zatem traktować Baltyku jako jednego zbiornika wodnego, każdy bowiem jego akwen stanowi niemal odrębny obiekt hydrograficzny. W ramach Miedzynarodowego programy Hydrologicznego [b]UNESCO[/b] przyjęto umownie podział Bałtyku na siedem podstawowych akwenów, są to: 1. Zatoka Botnicka 2. Morze Botnickie 3. Zatoka Fińska 4. Zatoka Ryska 5. Bałtyk Właściwy 6. Cieśniny duńskie 7. Kattegat zobacz mapę [url]http://www.pgi.gov.pl/images/artykuly/gmorza/fig_01.jpg[/url] [b]Morze Bałtyckie jest najmłodszym morzem na Ziemi[/b], liczy zaledwie 13 000 lat :D i jest pochodzenia polodowcowego. W jego krótkiej historii następowały istotne zmiany poziomu wód, linii brzegowej i zasolenia, wynikające głównie z izostatycznych ruchów (ruchy w pionie) skorupy ziemskiej, spowodowanych cofaniem lądolodu skandynawskiego. Okresy kontaktu z wodami oceanicznymi byly przedzielone okresami jeziorowymi, czyli zupełnym odcięciem od oceanu światowego. Na przedpolu ustępującego ku północy lądolodu skandyanwskiego zaczęły tworzyć się jeziora, których połączenie doprowadziło do powstania dużego zbiornika wodnego, tzw. [b]Późnoglacjalnego Morza Yoldiowego (pierwszego)[/b]; nazwę nadano od dominującego małża [i]Yoldia arctica[/i] W paleolicie morze to przekształciło się w [b]Bałtyckie Jezioro Lodowe[/b]; poziom wód w jeziorze był wyższy niż w oceanie, więc ich nadmiar odpływał do Morza Północnego. Zmnejszenie dopływu wód lodowcowych ze znajdującego się na północ od Jeziora Lodowcowego lądolodu spowodowalo stopniowe obniżanie zwierciadła wody w jeziorze, co doprowadziło do napływu wód morskich do zbiornika. Około 10 000 lat temu Baltyckie Jezioro Lodowcowe przeksztalciło się w zbiornik morski zwany [b]Preborealnym Morzem Yoldiowym (drugim)[/b]. Morze to istniało około 1000 lat, do czasu gdy izostatyczne ruchy skorupy ziemskiej znowu spowodowały jego odciecie od wód oceanicznych i powsatnie słodkowodnego [b]Jeziora Ancylusowego[/b], nazwanego tak od żyjącego w nim ślimaka [i]Ancylus fluviatilis[/i]. Gdy jezioro ponownei uzyskało połączenie z oceanem w miejscu obecnych cieśnin duńśkich, napływ wód oceanicznych spowodował wzrost zasolenia wód i przekształcenie go początkowo w [b]Morze Mastogloja[/b], a następnie w [b]Morze Litorynowe[/b], które miało szerokie połączenie z ocenaem, więc jego wody były bardziej zasolone niż obecnie. Podnoszenie się dna Morza Litorynowego doprowadziło do zwężenia cieśnin i przekształcenie zbiornika w [b]Morze Mya[/b] - nazwane tak od żyjącego w nim małża [i]Mya arenaria[/i]. Obecny okres Bałtyku należy do Morza Mya. Troche przesadziłem, ale nie da sie krócej :[smiech] [b]Baltyk jest morzem półzamkniętym[/b] o ograniczonym kontkacie z oceanem (Morzem Północnym). Z teog względu jest morzem [b]słonawym[/b] o średnim zasoleniu 7-8%o. [b]Baltyk jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych mórz[/b]. W zlewisku Baltyku żyje ok. 80 mln ludzi, w tym 16 mln w pobliżu jego brzegów. Bałtyk spełnia rolę odbiornika zanieczyszczeń z obszaru 9 wysoko uprzemysłowionych pańśtw. Zanieczyszczeniami są substacje toksyczne, zanieczyszczenia ropopochodne, skażenia sanitarne, substacje radioaktywne i wiele innych. W końcu lat 60. ubiegłego wieku zaobserwowano występowanie [b]"pustyń dennych"[/b]. Poprawa stanu środowiska morskiego wymaga daleko odących przedsięwzięć, zwlaszcza w odniesieniu do wód rzecznych zasilających Morze Bałtyckie. W 1974 r. państwa nadbałtyckie uchwaliły tzw. [b]Konwencję Helsińską[/b] o ochronie środowiska Morza Baltyckiego. Dodatkowo w 1990 r. podpisano [b]Deklarację Bałtycką[/b], mająca na celu zapenienie ochrony ekologicznej morza i przywrócenie jego równowagi ekologicznej. W roku przyjęto zacieśniającą współpracę [b]Deklarację Gdańską[/b], a w maju 1996 r. [b]Deklarację Premierów i Program Działania [/b]uściślające współpracę w zakresie Programu Bałtyckiego oraz opracowanie Agendy 21 dla Bałtyku. Obecny zły stan środowiska Bałtyku jest wynikiem wieloletnich zaniedbań co do jego ochrony. Zresztą czy tylko Bałtyk ucierpiał w czase epoki industrialnej (?) Czy w Waszej okolicy widoczne sa skutki nadmiernego uprzemysłowienia (?) Czekam na Wasze odpowiedzi (!)