1904 Allenstein

1904 Allenstein - Widok miasta od wschodu.

Warto skonfrontować ten widok z litografią wydaną ok. 1895 r.  i pocztówką powyżej. Widać tu juz budynek banku przy Wilhelmstr. (Pieniężnego), oddany do użytku w październiku 1903 r. Wyróżnia się ogrodzony płotem park znajdujący się na tyłach hotelu "Copernicus". Po lewej teren gazowni. Wzniesiona na koszt miasta w zakolu Łyny, uruchomiona została 15 listopada 1889 r. Jako uboczny produkt odgazowywania węgla, wytwarzano tu również koks i wodę amoniakalną. Zużycie gazu, służącego początkowo do oświetlania ulic i budynków, z roku na rok systematycznie wzrastało. W 1893 r. gaz oświetlał 1921 mieszkań prywatnych. W 1905 r. aż 648 gospodarstw domowych używało kuchni gazowych,24 budynki były ogrzewane gazem, napędzał on również na terenie miasta 14 silników. Nieco później w użycie weszły gazowe chłodziarki. Szczytową produkcję osiągnął zakład w 1918 r. i w 1939 r. Stale podejmowano prace nad jego modernizacją i rozbudową. Prawie nieprzerwanie działała gazownia do 15 sierpnia 1974 r. Obiekty rozebrane zostały przed dożynkami w 1978 r.

Ale gazownia miał i ujemne skutki uboczne, sami Niemcy to przyznali. Następowało skażenie terenu nadbrzeżnego Łyny. Przedtem w miejscu gazowni była plaża  miejska z pomostami. Do dzisiejszego dnia widać to i miasto miało teren "oczyścić". Napewno gdyby gazownia powstała poza miastem, niżej, to rzeka byłaby w obrębie miasta czysta. Mój syn kąpał się w klarownie czystej wodzie przed gazownią.