Drobin z lotu ptaka

Za datę otrzymania praw miejskich uważa się właściwie bezspornie rok 1487. Na mocy decyzji władz zaborczych, aktem prawnym z 1 czerwca 1869 r., Drobin utracił prawa miejskie i dnia 1 stycznia 1870 r. się osadą. Wprawdzie nie tylko Drobin, bo i Raciąż, Bielsk, Bodzanów i wiele innych miast spotkał ten sam los. To był wynik zemsty władz carskich za udział w Powstaniu Styczniowym. Zygmunt Padlewski utworzył w okolicach Drobina silny ośrodek ruchu powstańczego. Mieszczanie drobińscy włożyli wielki wkład patriotyczny w walkę o niepodległość wypad na Płock oddziału drobińskiego był jedynym z czterech, planowanych na noc z 22 na 23 stycznia 1863 roku.
W czasie wojny polsko-bolszewickiej 15 sierpnia 1920 r. pod Drobinem oddział polski składający się z 8 samochodów pancernych stoczył dwugodzinny bój ze 157 i 158 pułkami bolszewickimi.
Okres międzywojenny
Poza wspomnianymi opracowaniami dotyczącymi mieszkańców narodowości żydowskiej o Drobinie z lat II Rzeczypospolitej niewiele wiemy.
Na pewno trzeba wspomnieć o oświacie, w szczególności o tym, że podjęto trud budowy nowej szkoły, ponieważ izby lekcyjne mieściły się w kilku budynkach. Wzrastał też stopień organizacji szkoły: od 3-klasowej w roku 1920 do 7-klasowej w roku 1925. W roku 1935 zawiązał się Komitet Budowy 7-mio Klasowej Publicznej Szkoły Powszechnej w Drobinie. Przewodniczył temu komitetowi wójt gminy Józef Olszewski. Wybudowano w tempie niemal ekspresowym nowy budynek, częściowo jednopiętrowy, częściowo dwupiętrowy, mieszczący 16 izb lekcyjnych (służą one do dziś). Szkole nadano imię Marszałka Józefa Piłsudskiego.
Warto też wspomnieć o powołaniu spółdzielni, zajmującej się głównie handlem. Najstarsi mieszkańcy Drobina pamiętają budynek, w którym się ona znajdowała, budynek i spółdzielnia nosiły nazwę Gwiazda. To był piętrowy budynek, który znajdował się w miejscu obecnej restauracji, po wojnie został przejęty przez GS, a w latach sześćdziesiątych ub. wieku zburzony. Z życia gospodarczego, polskiego życia gospodarczego, można wymienić jeszcze dwie mleczarnie: Zalewskiego i Malinowskiego. Istniała też elektrownia, usytuowana przy drodze do Kuchar.

W PRL-u

19 stycznia 1945 roku Drobin został wyzwolony spod okupacji niemieckiej. Drobin znowu stał się Drobinem, bo warto wiedzieć, że jego niemiecka nazwa brzmiała Reichenfeld. Życie zaczęto organizować od nowa. Trudny temat stosunków między ludźmi z AK-owskiego podziemia i nową władzą wymaga oddzielnego opracowania.
Powstały nowe zakłady, największe to: POM, Kółko Rolnicze, Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna zwana popularnie kołchozem, Gminna Spółdzielnia SCh. Przywrócona została działalność OSP. Wznowiły pracę szkoły i poczta. W latach sześćdziesiątych położono asfalt na większości ulic. Wybudowano wodociąg wraz z hydrofornią. Kolejne lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte przyniosły rozwój taki, na jaki było stać nie tyle może samych mieszkańców Drobina, co całą Polskę. Trzeba jednak powiedzieć o budownictwie mieszkaniowym: na początku trzy bloki spółdzielcze, mieszkania dla nauczycieli, wreszcie także mieszkania indywidualne, budowane już bez politycznej presji na ludzi bogatych. Potem kolejne mieszkania spółdzielcze, w tzw. segmentach.
Lata osiemdziesiąte nie były najlepsze dla kraju. Drobin jakoś jednak dawał sobie radę. Gmina sprzedała wtedy kilkadziesiąt działek budowlanych, ich ceny były przystępne. Władze gminy załatwiły udział w jedynym w Polsce eksperymencie rolniczym. Jeśli w Polsce rolnik właściwie nie mógł kupić niczego bez odpowiedniego zlecenia z urzędu gminy, to i w Drobinie też nie mógł. Ale istotna różnica polegała na tym, że w Drobinie te zlecenia wydawano prawie każdemu, kto chciał kupić ciągnik, czy inną maszynę. O tzw. tytule Mistrz Gospodarności mówić trzeba z rezerwą i rozwagą przy dzisiejszych kryteriach spojrzenie może być krytyczne.
Przełom lat 80-tych i 90-tych to reforma samorządowa, która wytworzyła nowa sytuację. Gmina otrzymała nowe możliwości, nowe zadania i oczywiście zyskała nowe kłopoty.