Alfred Wierusz-Kowalski

Alfred Wierusz-Kowalski

1875 - Rekwizycja

Alfred Jan Maksymilian Kowalski herbu Wieruszowa (Alfred Wierusz-Kowalski; ur. 11 października 1849 w Suwałkach, zm. 16 lutego 1915 w Monachium)  polski malarz, przedstawiciel realizmu; od 1873 przebywał na emigracji w Monachium, członek i honorowy profesor Akademii Sztuk Pięknych w Monachium, przedstawiciel szkoły monachijskiej.

Życiorys

Był pierwszym dzieckiem z drugiego małżeństwa Teofila Kowalskiego herbu Wieruszowa, notariusza, i Teofili z Siewierskich, córki zarządcy majątku. Kowalscy, dobrze sytuowani materialnie, mieli w Suwałkach dom mieszkalny i nieduży majątek w Dębszczyźnie koło Filipowa, w którym spędzali letnie miesiące. W 1865, kiedy Teofil Kowalski przeniósł się na stanowisko notariusza do Kalisza, cała rodzina wyjechała z Suwałk. W Kaliszu Alfred kontynuował naukę w rządowym Męskim Gimnazjum Klasycznym, w którym rysunku uczył go Stanisław Barcikowski, absolwent Szkoły Sztuk Pięknych, oraz Kazimierz Górnicki. W 1868 wstąpił do warszawskiej Klasy Rysunkowej. Studiował pod kierunkiem Rafała Hadziewicza, Aleksandra Kamińskiego i Wojciecha Gersona.

W latach 18721873 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie. W Akademii Monachijskiej kontynuował studia pod kierunkiem Aleksandra Wagnera, uczęszczał również do pracowni Józefa Brandta. W Monachium, Wierusz-Kowalski założył własną pracownię i pozostał na stałe. Szybko zdobył uznanie u miejscowych handlarzy dzieł sztuki i wybitną pozycję w świecie artystycznym. Jego obrazy, osadzone głęboko w rodzimej tematyce, przedstawiające sceny rodzajowe z małych osiedli i miasteczek, nierzadko ukazane z humorem i nutą ironii (Przyjazd karetki pocztowej, Wypadek w podróży), liczne wesela krakowskie, wyjazdy i powroty z polowań, a nade wszystko dramatyczne napady wilków na ludzi podróżujących saniami i na oszalałe ze strachu konie, miały wielkie powodzenie. Częstym motywem obrazów był również samotny wilk na tle zimowego pejzażu.

Mniejszą rolę odgrywały w tematyce twórczości motywy historyczne i batalistyczne. W 1903 roku artysta odbył krótką podróż do Północnej Afryki. W jego twórczości pojawiła się egzotyczna tematyka arabska (Beduini przy studni, Z rozkazem wojennym- Maroko, Przed meczetem).

Wierusz-Kowalski brał udział w wielu wystawach międzynarodowych, eksponował swoje obrazy również w kraju: Warszawie, Krakowie, Lwowie i Poznaniu. Uzyskiwał nagrody i medale w Monachium, Wiedniu, Berlinie, Paryżu, Saint Louis i Louisville. Wielki złoty medal uzyskał także w 1904 roku na ogólnokrajowej wystawie we Lwowie. Obrazy jego nabywały największe galerie i muzea europejskie oraz amerykańskie.

W uznaniu zasług Alfred Wierusz-Kowalski otrzymał w 1890 tytuł honorowego profesora Akademii Sztuk Pięknych w Monachium.

Niegasnąca przez dziesięciolecia popularność artysty sprawiła, że pod koniec życia tworzył w sposób masowy, niemal rzemieślniczy. W swojej pracowni zatrudniał młodych malarzy którzy wykonywali kopie najsłynniejszych jego dzieł, które następnie sam wykańczał i sygnował własnym nazwiskiem. Jak twierdzi, Hans-Peter Bühler, niemiecki historyk sztuki, być może Alfred Kowalski podpisywał niektóre obrazy pseudonimem Jan Konarski.

Życie prywatne

W 1878 ożenił się z Jadwigą Szymanowską, z którą miał pięcioro dzieci. Jeden z jego synów  Czesław  był malarzem, podobnie jak jego córka Joanna Wierusz-Kowalska  wnuczka Alfreda. Do jego dalszej rodziny należy także Karol Kowalski-Wierusz, który był jego bratankiem stryjecznym.

Alfred Kowalski zmarł 16 lutego 1915 w Monachium. Pierwotnie został pochowany na Cmentarzu Leśnym w Monachium, zaś w 1936 jego prochy zostały sprowadzone do kraju i złożone w Alei Zasłużonych na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie; autorką nagrobka jest Barbara Zbrożyna.

W 1972 w Muzeum Okręgowym w Suwałkach otwarta została stała wystawa poświęcona życiu.