Rafał Malczewski

Rafał Malczewski

1933 - Górna partia Doliny Kościeliskiej z Przełęczy Pyszniańskiej

Rafał Marceli Ludwik Fortunat Józef Malczewski (ur. 24 października 1892 w Krakowie, zm. 15 lutego 1965 w Montrealu)  polski malarz, rysownik, pisarz i felietonista, taternik, narciarz, popularyzator Tatr i sportu. Syn malarza Jacka Malczewskiego i jego żony, Marii z Gralewskich.

 Życiorys

Ukończył gimnazjum św. Jacka w Krakowie. W latach 19101915 studiował w Wiedniu filozofię, architekturę i agronomię. Po powrocie do kraju kształcił się w krakowskiej ASP, uczył się również malarstwa w atelier ojca. W okresie 19151939 mieszkał w Zakopanem. Był zamiłowanym taternikiem, doskonałym narciarzem i ratownikiem TOPR (w 1917 podczas wspinaczki na południowej ścianie Zamarłej Turni w Tatrach śmierć poniósł jego towarzysz, Stanisław Bronikowski, a sam Malczewski przez całą noc, przywiązany do haka, oczekiwał na pomoc ratowników).

W październiku 1917 roku wszedł w związek małżeński ze starszą od siebie o cztery lata Bronisławą Dziadosz, reemigrantką z USA, nauczycielką angielskiego. W listopadzie tego roku na świat przyszedł ich syn Krzysztof. Małżeństwo, m.in. w opinii Marii Kasprowicz, nie było udane. Małżonkowie mieli dwoje dzieci. Ojciec artysty, widząc jego trudną sytuację materialną, pomagał mu finansowo, m.in. kupując mu willę Marysin, do której małżonkowie wprowadzili się w 1923.

Rafał Malczewski był przyjacielem Witkacego, Karola Szymanowskiego, Kornela Makuszyńskiego, Iwaszkiewiczów oraz wielu innych wybitnych artystów i intelektualistów ówczesnych czasów. W 1932 wstąpił do Stowarzyszenia Artystów Polskich Rytm. Był projektantem scenografii w Teatrze Formistycznym w Zakopanem.

W 1937 został odznaczony Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury za zasługi dla polskiej sztuki w ogóle.

W 1938 w nowym gmachu Muzeum Narodowego w Warszawie pozostawił część swoich prac (kilka lat wcześniej, ze względu na trudną sytuację materialną, sprzedał do warszawskiego muzeum całą odziedziczoną spuściznę po ojcu). W 1939 po wybuchu II wojny światowej, wraz z towarzyszącą mu Zofią Mikucką, uciekł przez Słowację, Budapeszt, Wenecję do Paryża. Tu uzyskał pomoc materialną z ambasady Polski. W połowie 1940 przez Hiszpanię udał się do Portugalii, gdzie spędził 4 miesiące. Na początku 1941 roku przeniósł się do Brazylii. Przebywał tam prawie dwa lata. Początkowo mieszkał w Rio de Janeiro, gdzie znalazł nabywców na swoje obrazy. Malował techniką akwareli widoki Rio de Janeiro i Kurytyby oraz krajobrazy Parany. W 1942 roku przeniósł się do Kurytyby do swojej kuzynki Marii Bochdan-Niedenthal. Wkrótce otrzymał wizę kanadyjską dla siebie i towarzyszącej mu Zofii Mikuckiej. Przez Miami i Nowy Jork udał się do Ottawy. W grudniu 1942 roku miał swoją pierwszą kanadyjską wystawę w montrealskim Museum of Art. Podróżował po Kanadzie i USA w poszukiwaniu motywów malarskich. Jego sponsorem była kanadyjska kolej, co dawało mu prawo do bezpłatnych biletów dla niego i Zofii Mikuckiej. Zimę 1943 spędził w Górach Skalistych. Pobyt ten zaowocował cyklem obrazów wystawianych następnie na wielu wystawach w latach 19441949. Pobyt w 1950 w Nowym Jorku przyniósł wiele obrazów, których część udało mu się sprzedać na miejscu. Następne lata pomimo kłopotów ze wzrokiem były okresem intensywnej twórczości plastycznej i literackiej. Po śmierci w 1953 w Warszaw