Morze w malarstwie polskim

Morze w malarstwie polskim

January Suchodolski (1797-1875)

W malarstwie polskim XIX w. orientalizm odgrywał dużą rolę, czerpiąc w równej mierze z własnej tradycji, co z obcych wzorów. Polska nie miała kolonialnych ambicji, dążyła do odzyskania własnej państwowości, a jej stosunek do Orientu był raczej pochodną kontaktów historycznych ze Wschodem, jakie miały miejsce na Kresach Rzeczypospolitej. To bliskie sąsiedztwo pozostawiło wiele śladów w polskiej kulturze i sztuce, głównie w rzemiośle artystycznym, zdominowanym od czasów sarmackich przez wpływy wschodnie. W epoce romantyzmu Wschód był utożsamiany w dużej mierze z dawnymi kresami Rzeczpospolitej, które były terenem ścierania się kultury wschodniej z europejską, a ich historia i współczesne dzieje dostarczały wielu wolnościowych alegorii. Takie koniotacje niosła ze sobą literatura romantyczna, która miała ogromny wpływ na pojawienie się wątków orientalnych w malarstwie 1-szej połowy XIX w., a także ich zadomowienie się w późniejszym okresie.

Na tę radycję założyła się moda na orientalizm w Europie, której nasi artyści ulegali, podróżując do centrów sztuki na Zachodzie, zwłaszcza do Paryża, gdzie od połowy stulecia kierunek ten święcił triumfy na Salonach. Niektórzy z nich byli uczniami znanych orientalistów, jak Stanisław Chlebowski, który studiował u Jeana-Leona Gerome, czy Jan Ciągliński pobierający nauki u Benjamina-Constanta. A jednym z pierwszych artystów, podejmujących motywy orientalne był January Suchodolski, uczeń Horace Verneta w Rzymie, którego wzory długo utrzymywały się w jego twórczości.

Charakterystyczne dla orientalizmu w sztuce polskiej są wyobrażenia jeźdźców wschodnich: Turków, Tatarów, Kozaków, Kurdów, Czerkiesów, które już występują w twórczości różnych artystów:

Aleksander Orłowski (1777-1832)

January Suchodolski

Piotr Michałowski (1800-1855)

Tadeusz Ajdukiewicz

Józef Brandt (1841-1915)

Michał Gorstkin-Wywiórski (1861-1926)

Alfred Wierusz-Kowalski (1849-1915)