Tlatelolco

Tlatelolco (język nahuatl "tlatelli lub xaltiloll "piaszczyste wzgórze") - bliźniacze miasto Tenochtitlánu, służące w okresie prekolumbijskim jako najważniejsze centrum handlowe Mezoameryki. W roku 1521 miała miejsce tutaj ostatnia i decydująca bitwa pomiędzy Aztekami pod wodzą Cuauhtémoca a Hiszpanami. Ocenia się, że zginęło wówczas około 40 tysięcy Indian. Miasto zostało splądrowane i zniszczone przez konkwistadorów Cortesa, którzy zbudowali w tym miejscu kościół Santiago (św. Jakuba).

Stanowisko archeologiczne obejmuje pozostałości świątyń azteckich poświęconych Quetzalcóatlowi, Ehecatlowi i Huitzilopochtli.

Masakra na Placu Tlatelolco pacyfikacja manifestacji studenckiej przez meksykańskie siły rządowe, która miała miejsce w dzielnicy Tlatelolco miasta Meksyk 2 października 1968 r. na tzw. "Placu Trzech Kultur" (Plaza de las Tres Culturas). Wydarzenia te noszą także nazwę noc Tlatelolco.

Ocenia się, że w wyniku akcji policji i wojska mogło zginąć od 200 do 300 osób (źródła rządowe mówią o 35 osobach), inne źródła podają liczbę ofiar nawet w tysiącach. Dużo więcej osób zostało rannych i aresztowanych.

 Przed masakrą przez cały kraj przetaczały się zamieszki polityczne, w których prym wiedli studenci (w tym samym czasie w Europie również dochodziło do protestów lewicowej młodzieży, były one szczególnie gwałtowne we Francji i w Niemczech). Nasiliły się one jeszcze bardziej wraz z przyznaniem Meksykowi prawa do organizacji igrzysk olimpijskich, co studenci chcieli wykorzystać do nadania rozgłosu swojemu niezadowoleniu. W reakcji na to prezydent Gustavo Díaz Ordaz rozpoczął represje środowisk uniwersyteckich. Wielu uczniów zostało pobitych i aresztowanych, armia okupowała campusy uniwersyteckie.

 Jednak prześladowania nie powstrzymały eskalacji konfliktu rządu ze środowiskami studenckimi. 2 października 15 tys. studentów z różnych uczelni przeszło w proteście przeciwko działaniom rządu ulicami miasta Meksyk. O zmroku 5 tys. studentów razem z robotnikami, wielu z nich było razem z dziećmi i małżonkami zebrało się na Placu Trzech Kultur na jak początkowo myślano pokojowy wiec. Wznoszono liczne okrzyki: México Libertad México Libertad (Meksyk-Wolność). Organizatorzy protestu próbowali doprowadzić do rozejścia się ludzi po tym jak zauważyli zwiększającą się aktywność sił policyjnych.

Masakra rozpoczęła się po zachodzie słońca po tym jak plac został otoczony przez wozy opancerzone i czołgi. Wojsko otworzyło ogień, strzelano z ostrej amunicji i to nie tylko do demonstrantów, ale także do postronnych osób takich jak przechodnie, które znalazły się tam przypadkowo. Akcja toczyła się praktycznie przez całą noc, dochodziło także do przeszukiwania przyległych do placu domów.

Rząd tłumaczył, iż powodem takiej reakcji miały być rzekome prowokacje ze strony uzbrojonych demonstrantów. Jednak dochodzenie przeprowadzone w 1997 r. przez specjalną komisję powołaną przez Kongres dowiodło, że demonstranci byli nieuzbrojeni (potwierdził to m.in. przesłuchiwany ówczesny minister spraw wewnętrznych Luis Echeverría Álvarez, późniejszy prezydent).

W 2003 r. pojawiły się też informacje (które podało National Security Archive na Uniwersytecie George'a Waszyngtona) jakoby CIA miało mieć udział w masakrze poprzez informowanie rządu meksykańskiego o poczynaniach opozycji studenckiej.