Ślimak

Występowanie

Ślimaki w zasadzie nie opanowały jedynie powietrza. Gromada niezwykle bogata w gatunki i bardzo zróżnicowana - zalicza się do niej 43 tys. gatunków, co stanowi 78% mięczaków. Większość gatunków żyje w morzu - zwykle charakteryzuje je bogactwo barw i kształtów. Wielkość od poniżej 1 mm do powyżej 1 m. Nie brak też słodkowodnych, ziemnowodnych i lądowych - wymagają zwykle dużej wilgotności środowiska. W Polsce występuje ok. 200 gatunków ślimaków, zarówno wodnych jak i lądowych.

Rozmnażanie i rozwój

Ślimaki mogą być rozdzielnopłciowe lub obojnakie. Zapłodnienie jest wewnętrzne lub zewnętrzne. Przechodzą rozwój prosty, rzadziej złożony. W rozwoju złożonym występuje larwa trochofora. Widoczny dymorfizm płciowy.

Muszla

Mały ślimak wylęga się z jaja z pierwociną muszli, tzw. muszlą embrionalną. Muszla ślimaka - jego szkielet zewnętrzny, pełniący bardziej funkcje ochronne niż podporowe - czasem może zanikać lub ulegać znacznej redukcji (Testacellidae), bywa też zagłębiona w tkankach (pomrowcowate). Muszla ślimaków jest zwykle skręcona, bywa też uproszczona (zredukowana do płytki) lub w kształcie czapeczki (przytulik, czareczka), a w Oceanie Indyjskim żyją ślimaki, których muszla jest dwuczęściowa (jak u małży).

Odżywianie [
 
Schemat budowy ślimaka. Oznaczenia: 1. muszla 2. wątrobotrzustka 3. płuco w jamie płucnej 4. odbyt 5. otwór płucny 6. oko 7. czułek 8. zwój nózgowy 9. przewód ślinowy 10. otwór gębowy z tarką 11. wole (cz. przełyku) 12. gruczoł ślinowy 13. otwór płciowy 14. penis 15. pochwa 16. gruczoł śluzowy 17. jajowód 18. wapienna strzałka miłosna 19. noga 20. żołądek 21. nerka pochodzenia metanefrydialnego 22. płaszcz 23. serce 24. nasieniowód
 
Nagoskrzelny hiszpański szal (Flabellina iodinea) żyje u zachodnich wybrzeży Ameryki Północnej.

Wśród ślimaków występują zarówno formy roślinożerne, jak też drapieżne i pasożytnicze.
Wodne gatunki roślinożerne konsumują głównie drobne glony, zeskrobując je tarką z podwodnych skał, lub też liście wodnych roślin naczyniowych oraz rozkładające się szczątki roślinne.
Lądowe ślimaki roślinożerne podobnie: zjadają zarówno rośliny żywe, jak też martwe, przy czym w większości są wybitnie polifagiczne. Do form wyspecjalizowanych należą m.in. niektóre ślimaki naskalne z rodzaju Chondrina, odżywiające się skorupiastymi porostami pokrywającymi skały. Wiele ślimaków roślinożernych nie gardzi również pokarmem mięsnym, atakując inne ślimaki albo zjadając padlinę (zwłaszcza martwe bezkręgowce). Ulubionym pokarmem licznych gatunków, szczególnie spośród ślimaków nagich, są grzyby i to zarówno jadalne, jak i trujące.

Najwięcej ślimaków drapieżnych występuje wśród gatunków morskich. Niektóre z nich (np. rodzaje Natica, Dolium i Charonia- Prosobranchia) polują na żywe zwierzęta, szczególnie na ślimaki i jamochłony, inne zadowalają się głównie padliną (np. rodzaje Buccinum, Murex, Nassarius i Prosobranchia), zwłaszcza skorupiaków, mięczaków i ryb. Jeżeli pokryta jest ona pancerzem, jak np. u dziesięcionogich, to ślimaki wsuwają ryjek do ich wnętrza przez szczeliny pomiędzy tarczami pancerza lub przez odbyt i od wnętrza wysysają zwłoki.

Drapieżne, przytrzymują zdobycz zębami tarki albo nogą, a następnie paraliżują ją wydzieliną gruczołów jadowych. Łup zostaje często połknięty w całości i to nawet wówczas, gdy są nim stosunkowo duże zwierzęta. Obserwowano np. że ślimak przodoskrzelny Charonia nodifera, długości 28 cm, połknął w ciągu 4 godzin strzykwę mierzącą 21 cm, a w ciągu 8 godzin rozgwiazdę o rozpiętości ramion 26 cm. Małże, np. omułki (Mytilus), połyka on razem ze skorupką. Inne przodoskrzelne, np. niektórzy reprezentanci rodzajów Fulgar i Murex wciskają schwytanego ślimaka pomiędzy krawędź nogi a brzeg otworu muszli miażdżąc w ten sposób skorupę. Następnie wsuwają ryjek do jej wnętrza i zjadają ciało. Pełzające w piasku Naticidae otaczają skorupkę napadniętych ślimaków swoją szeroką stopą, drążą w niej zębami tarki kolisty otwór i przez niego zapuszczają ryjek do jej środka. Także niektóre inne rodzaje wiercą otwory w skorupkach ślimaków zębami tarki, a niekiedy także żrącą wydzieliną specjalnych gruczołów (np. Cassis, Murex, JNucella; Prosobranchia).

Nieruchome gatunki z rodzaju Vermetus wydzielają z gruczołu nożnego długie, delikatne nici śluzu, tworząc coś w rodzaju unoszącej się w wodzie sieci do łapania planktonu. Co pewien czas sieć wraz ze zdobyczą jest wciągana do otworu gębowego. Są też ślimaki żywiące się głównie planktonem i drobnymi cząstkami substancji organicznej, wpad