Jan Stachniuk

Jan Stachniuk, pseud. Stoigniew (ur. 13 stycznia 1905, zm. 14 sierpnia 1963)  polski publicysta. Ideolog i twórca polskiej nacjonalistycznej grupy "Zadruga" oraz pisma o tym samym tytule.

W 1933 roku wydał swą pierwszą książkę "Kolektywizm a naród" (łączącą w sobie idee nacjonalistyczne z gospodarką planowaną), dwa lata później ukazała się "Heroiczna wspólnota narodu". Zawarł w niej swoją wizję ustroju "zadrużnego", której celem jest "ukierunkowanie wszystkich dziedzin działalności ludzkiej na rozwój osobisty i narodowy".

Nazwa "Zadruga" pochodziła od określenia starosłowiańskiej wspólnoty plemiennej.

Był też autorem książki "Dzieje bez dziejów", będącej "anatomią upadku dziejowego Polski", za który winą obarczał katolicyzm i kontrreformację jezuicką w Polsce. Stworzył antysemicką i zarazem antykapitalistyczną, ultranacjonalistyczną ideologię, odrzucającą chrześcijaństwo jako "wytwór żydowski", nawołującą do powrotu do życia w tradycyjnej wspólnocie prasłowiańskiej.

W 1937 roku założył pismo "Zadruga", które wydawał w Warszawie do 1939 roku.

W czasie wojny był członkiem Stronnictwa Zrywu Narodowego. Stachniuk walczył czynnie w szeregach AK w powstaniu warszawskim, wykazując się odwagą (odznaczony Krzyżem Walecznych, trzykrotnie ranny).

Napisany przez Stachniuka memoriał pt. "Tragifarsa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej", będący ostrą krytyką sytuacji w Polsce, doprowadził do aresztowania go w 1949 przez UB. W pokazowym procesie prokurator Beniamin Weisblech zażądał kary śmierci, jednak wyrokiem z 9 lipca 1952 roku Stachniuka skazano na 15 lat więzienia. Sąd Najwyższy wyrokiem z 24 grudnia 1953 roku zmniejszył tę karę do lat ośmiu, a po zastosowaniu amnestii kara wynosiła siedem lat. Stachniuka zesłano do jednego z najcięższych więzień, gdzie był bity i torturowany. Z niewoli wyszedł jako kaleka niezdolny do sprawnego życia. Nie powiodła się próba emigracji do Szwecji. 15 sierpnia 1963. roku zmarł w zakładzie leczniczym w Radości koło Warszawy. Został pochowany na cmentarzu na Powązkach.

''"Krzyż przeklnę, Chrystusa godło, gdy męką naród uwiodło.
Dla mnie żywota Prawo!! (...) Antychryst to nasze
człowieczeństwo, to panhumanizm, to ewolucja tworzycielska
świata, to proces kulturowy (...) Przełamujemy hipnozę
tysiącletnich rzędów chrześcijańskiego pandekadentyzmu,
ogłaszamy się bojownikami tworzycielskiej istoty
człowieczeństwa, która wspakultura krzyża nazwała
Antychrystem. Pod jego sztandarem skupiać będziemy
szeregi dla rozprawy ze straszliwym złem, które jeszcze
włada na świecie w sercach ludzkich, złem wspakultury krzyż''

[Monika]