Kościół ten należy do najcenniejszych zabytków gotyckiej architektury Wrocławia i całego Śląska. Znajduje się on na Ostrowie Tumskim i jest położony w bezpośrednim sąsiedztwie dawnego zamku Piastów śląskich i katedry. Jego dwupoziomowe założenie ma zaledwie kilka odpowiedników na terenie Europy. Został on ufundowany przez księcia Henryka IV w 1288 r., a konsekracja dolnego kościoła Św. Bartłomieja odbyła się już w 1295 r. Budowa górnego kościoła Św. Krzyża przeciągnęła się do 1350 r., zniszczony w 1945 r., został odbudowany w latach 1946-1957. Kościół dolny założony na planie krzyża z transeptem, jako trzynawowy, halowy, przy czym proste sklepienia krzyżowo-żebrowe wspierają się na potężnych kwadratowych filarach. We wnętrzu zwraca uwagę płyta nagrobna biskupa Nankera (zm. 1341). Ryta w kamieniu postać, o układzie frontalnym i miękkim modelunku szat, stoi pod baldachimem. Obok nagrobki biskupa J. Rosenberga (zm. 1467) i kanonika Przemysława z Opawy (zm. 1478).
Znajdujący się na pierwszym planie barokowy pomnik św. Jana Nepomucena powstał w latach 1730-1732.